Category: News event

Liên hợp quốc (UN) cảnh báo ngày càng có nhiều loại thuốc kháng sinh mất khả năng chống lại các bệnh lây nhiễm. Điều này sẽ khiến thế giới phải đối mặt với cuộc khủng hoảng y tế trầm trọng. Dự báo số người chết do kháng thuốc kháng sinh sẽ lên đến con số 10 triệu người vào năm 2050 nếu tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi vẫn tiếp diễn. Hậu quả kinh tế của việc này được cho là nặng nề tương đương với khủng hoảng tài chính.

UN cho biết các bác sĩ và nông dân ở nhiều quốc gia trên thế giới vẫn đang lạm dụng kháng sinh trong khám chữa bệnh và chăn nuôi. Ảnh: UN

Theo thống kê, kháng kháng sinh đã cướp sinh mạng của 700.000 người trên thế giới hàng năm. Trong đó, có 230.000 trường hợp tử vong do kháng thuốc chữa bệnh lao. Các thủ tục trước đây được coi là thông thường như phẫu thuật thay khớp gối hay đẻ mổ sẽ trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều, trong bối cảnh vi khuẩn kháng kháng sinh…

Nguyên nhân là do kháng sinh được sử dụng rộng rãi, kéo dài, tình trạng lạm dụng làm cho các loại vi rút thích nghi với thuốc, tạo điều kiện cho nhiều loại vi khuẩn trở thành kháng thuốc. Từ đó, thuốc kém hiệu quả hoặc không hiệu quả. Tình trạng kháng thuốc không chỉ là mối lo ngại của các bác sĩ lâm sàng trong điều trị mà còn là thảm họa chung đối với sức khỏe cộng đồng. Thật đáng buồn, vấn đề này bị phần lớn Chính phủ các nước phớt lờ.

Số lượng các bệnh nhiễm trùng ngày càng tăng đang trở nên khó điều trị hơn khi các loại thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị trở nên kém hiệu quả. Tốc độ nghiên cứu và bào chế thuốc kháng sinh thế hệ mới hiện không kịp so với mức độ gia tăng của các vi khuẩn kháng thuốc. Trong bốn năm từ 2010 – 2014, mới chỉ có 4 loại kháng sinh mới được phát triển và đều ở trong các nhóm thuốc hiện có, trong khi đó khoảng thời gian từ năm 1980 – 1984, phát triển được 19 loại.

Theo tiến sĩ Haileyesus Getahun, Giám đốc nhóm điều phối của Liên hợp quốc về kháng kháng sinh khuyến cáo Chính phủ các nước cần nhận thức được mối nguy hiểm của vấn đề và có hành động kịp thời. Ông cũng kêu gọi các nước giàu giúp các quốc gia nghèo cải thiện hệ thống y tế và khuyến nghị thành lập hội đồng liên chính phủ mới, giống như hội thảo về biến đổi khí hậu, để giải quyết vấn đề kháng kháng sinh.

Ô nhiễm nguồn nước là một trong những nguyên nhân gây ra kháng kháng sinh. Ảnh: New York Times

Sau hai năm nghiên cứu, tiến sĩ Haileyesus Getahun cùng nhóm của mình đã đưa ra một báo cáo gồm các khuyến nghị như: Cấm sử dụng các loại kháng sinh quan trọng đối với gia súc, gia cầm trên toàn cầu nếu chưa cần thiết; hỗ trợ tài chính để các công ty dược phẩm phát triển các dạng thuốc kháng sinh đời mới; siết chặt việc bán thuốc kháng sinh mà không có đơn của bác sĩ…

Bên cạnh đó, báo cáo cũng đưa ra nguyên nhân của việc sử dụng kháng sinh bừa bãi đó là vấn đề thiếu và ô nhiễm nguồn nước. Thiếu nước sạch cũng như hệ thống tiêu thoát nước còn lạc hậu khiến hàng triệu người tại các nước đang phát triển mắc bệnh. Nhiều người trong số họ quá nghèo để có khả năng đi khám. Thay vào đó, họ tự mua thuốc kháng sinh giá rẻ để chữa bệnh. Tuy nhiên, đôi khi họ vô tình mua phải thuốc giả. Đây là vấn nạn vẫn thường xảy ra tại châu Phi, là nguyên nhân của hàng triệu ca tử vong mỗi năm.

Việt Nam thuộc nhóm nước kháng kháng sinh cao nhất thế giới. Trong khi nhiều quốc gia phát triển sử dụng kháng sinh thế hệ 1 vẫn hiệu quả thì Việt Nam đã phải dùng tới kháng sinh thế hệ 3 và 4. Đáng lo ngại hơn, nước ta đã xuất hiện một số loại siêu vi khuẩn kháng tất cả các loại kháng sinh. Phổ biến nhất là nhóm vi khuẩn gram âm đường ruột. Từ năm 2009 đến nay, số lượng thuốc kháng sinh ở Việt Nam bán ra cộng đồng đã tăng gấp hai lần. Có tới 88% kháng sinh tại thành thị được bán mà không cần kê đơn, ở nông thôn tỷ lệ này lên đến 91%.

Nguyên nhân chủ yếu, do người bệnh tự ý mua thuốc kháng sinh, dùng kháng sinh không đủ ngày, đủ liều… Ngoài ra, việc lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi gia súc, gia cầm; dược sỹ tự bán thuốc kháng sinh cho bệnh nhân mà không có đơn của bác sĩ cùng với những bất cập trong nhiễm trùng bệnh viện… cũng góp phần làm cho tình trạng kháng thuốc ngày càng trầm trọng.

Đại dịch COVID 19 diễn ra phần nào đã vén màn thực trạng về việc các y bác sĩ đã, đang phải chịu một sức ép rất lớn trong quá trình chăm sóc sức khỏe bệnh nhân tại các đơn vị/cơ sở Y tế trên toàn quốc. Câu hỏi đặt ra là: làm thế nào để thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời và nhanh chóng trong các trường hợp bệnh nặng? Đâu là giải pháp an toàn cho đội ngũ y bác sĩ để luôn đáp ứng được các nhu cầu về chăm sóc đặc biệt tốt nhất cho bệnh nhân?

Thách thức của đội ngũ y bác sĩ và bệnh viện trong bối cảnh đại dịch COVID19

Có thể thấy, hiện nay bệnh viện chính là một trong những nơi có nguy cơ lây nhiễm nguồn bệnh cao nhất; tuy nhiên, trong mọi hoàn cảnh, người bệnh cần phải được chăm sóc, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Để đảm bảo các thông tin liên tục của bệnh nhân, đội ngũ bác sĩ bắt buộc phải duy trì tiếp xúc trực tiếp 24/7 mới có thể dễ dàng quan sát và theo dõi diễn biến bệnh lý, nhất là các bệnh nhân đang trong quá trình điều trị để phòng ngừa biến chứng nặng. 

Bên cạnh đó, yêu cầu về nâng cao chất lượng điều trị cũng như an toàn cho bệnh nhân ngày càng tăng trong khi nhân lực tại các phòng mổ và môi trường y tế lại đang thiếu hụt trầm trọng.

Đây thực sự là những khó khăn/thách thức lớn không chỉ đối với mỗi đơn vị bệnh viện nói riêng mà còn là ngành Y tế Việt Nam nói chung. 

Vậy làm thế nào để thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời và nhanh chóng trong các trường hợp bệnh nặng? Đâu là giải pháp an toàn cho đội ngũ y bác sĩ để luôn đáp ứng được các nhu cầu về chăm sóc đặc biệt tốt nhất cho bệnh nhân?

MCS (Mobile Care Server) – Giải pháp tối ưu cho những thách thức đã nêu

MCS (Mobile Care Server) – một giải pháp hệ thống phần mềm được phát triển bởi hãng GE Healthcare có thể xem là bước tiến mới trong việc lựa chọn hình thức và đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người bệnh, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid 19 diễn biến khó lường như hiện nay.

Hệ thống có thể kết nối các monitor trong bệnh viện và hiển thị qua các thiết bị di dộng như điện thoại thông minh, Ipad, laptop hoặc máy tính để bàn. Hệ thống mang đến cho các y bác sĩ/người sử dụng rất nhiều những tính năng ưu việt:

• Dễ dàng theo dõi dữ liệu sinh học/tình hình sức khỏe của bệnh nhân theo thời gian thực từ màn hình monitor bệnh nhân: các thông số của máy thở, máy gây mê kèm thở có thể xem qua thiết bị di động như Laptop, điện thoại, PC, ipad; nhờ vậy, bác sĩ có thể theo dõi diễn tiến của bệnh nhân mọi lúc, mọi nơi, tiết kiệm tối đa thời gian cho bệnh nhân, các tổ chức y tế, bệnh viện. Từ đó, các cơ sở y tế, bệnh viện có thể phục vụ nhiều bệnh nhân hơn, giảm thiểu thời gian đi lại, thăm khám.
• Hệ thống có khả năng kết nối lên đến 128 monitor trên cùng lúc, kết nối monitor nhiều khoa phòng (ICU, phòng mổ, hậu phẫu, …), thuận tiện cho việc hội chẩn hay theo dõi bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị. 
• Các báo động theo dạng thức âm thanh và hình ảnh, cảnh báo cho bác sĩ tình trạng của bệnh nhân một cách trực quan và kịp thời nhất, đảm bảo việc chăm sóc bệnh nhân ở vòng ngoài. Điều này góp phần làm giảm áp lực cho đội ngũ nhân viên tại các trung tâm/đơn vị/cơ sở y tế.
• Việc tích hợp kết nối linh hoạt với Monitor (GE), máy thở, máy gây mê kèm thở (GE và một số hãng khác) giúp các trung tâm/đơn vị/cơ sở y tế tối ưu về mặt chi phí khi trang bị hệ thống.

Với những lợi ích tuyệt vời đó, MCS chắc chắn là một giải pháp toàn diện cho việc theo dõi bệnh nhân, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và chăm sóc người bệnh kịp thời, đồng thời gia tăng năng lực, chất lượng dịch vụ của bệnh viện. Về lâu dài, giải pháp này cũng sẽ thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân trên cả nước.

Sơ đồ  hệ thống MCS

Giao diện theo dõi qua điện thoại thông minh

Giao diện theo dõi qua thiết bị di động

Hiển thị nhiều monitor trên cùng màn hình

Bác sĩ quan sát monitor qua laptop

Việt Nam đã xuất hiện vi khuẩn kháng toàn bộ kháng sinh kể cả loại mạnh nhất, bệnh nhân chỉ còn cách để cơ thể tự chống đỡ.

Bác sĩ bất lực, bệnh nhân nằm chờ

Bên lề khóa đào tạo nâng cao chất lượng phòng xét nghiệm kháng kháng sinh vừa diễn ra, PGS.TS Đoàn Mai Phương, nguyên trưởng khoa Vi sinh, BV Bạch Mai cho biết, vi khuẩn kháng kháng sinh hiện là mối quan tâm của cả thế giới khi tốc độ tìm ra kháng sinh mới không kịp với mức độ gia tăng của các vi khuẩn kháng thuốc, tại một số nước thậm chí không thể kiểm soát.

Trong hơn 5 năm (từ 1983 – 1987), cơ quan Quản lý Dược và thực phẩm Mỹ mới chỉ cấp giấy chứng nhận sử dụng cho 18 loại kháng sinh. Còn từ năm 2008 đến nay, không có thêm kháng sinh mới nào được tìm ra.

Bản đồ về tình trạng kháng kháng sinh trên toàn thế giới đến năm 2050, với khoảng 10 triệu người tử vong

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp Việt Nam vào nhóm các nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới.Hiện tại, mỗi năm thế giới có khoảng 700.000 tử vong do kháng thuốc. Với tình hình này, WHO dự tính đến năm 2050, cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong do các siêu vi khuẩn kháng thuốc, tương đương với khoảng 10 triệu người mỗi năm. Khi đó, các bệnh thông thường như ho hay chỉ một vết cắt cũng có thể gây tử vong.

Theo PGS Phương, hiện tại Việt Nam đã xuất hiện vi khuẩn đa kháng (kháng 2 nhóm kháng sinh) và toàn kháng (kháng với tất cả kháng sinh). Đó là lí do vì sao, nhiều nước phát triển sử dụng kháng sinh thế hệ 1 vẫn điều trị hiệu quả thì tại Việt Nam đã phải dùng kháng sinh thế hệ 3 và 4.

Đơn cử như tỉ lệ kháng thuốc của nhóm vi khuẩn gram âm như E.coli (vi khuẩn đường ruột) đã lên tới 30-40%, kháng luôn cả kháng sinh mạnh nhất là colistin. Thậm chí, tại một số tỉnh phía Nam, tỉ lệ kháng thuốc của E.coli còn lên tới hơn 74%; tỉ lệ kháng của vi khuẩn gây nhiễm trùng K. pneumoniae lên tới gần 60%; vi khuẩn A.baumannii (gây nhiễm khuẩn bệnh viện) có tỉ lệ kháng với hầu hết các loại kháng sinh ở mức trên 90%…

“Do là BV tuyến cuối, nên tại BV Bạch Mai gặp rất nhiều bệnh nhân bị đa kháng thuốc, kháng mở rộng và toàn kháng. Với trường hợp toàn kháng, khi đó, bác sĩ cũng bất lực, chỉ có thể giúp bệnh nhân truyền dịch, nâng cao thể trạng, tăng cường dinh dưỡng để cơ thể tự chống đỡ với vi khuẩn”, PGS Phương thông tin.

Xét nghiệm kháng sinh đồ vô cùng quan trọng

Theo PGS Phương, để xác định một loại vi khuẩn có kháng kháng sinh hay không hay do bác sĩ dùng kháng sinh chưa đủ liều, bắt buộc phải làm kháng sinh đồ tại phòng xét nghiệm vi sinh.

PGS.TS Đoàn Mai Phương

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy, bệnh nhân nhiễm vi khuẩn kháng kháng sinh, ngay lập tức sẽ báo với bác sĩ điều trị để cách ly bệnh nhân, giúp vi khuẩn kháng thuốc không lây lan cho các các bệnh nhân khác, đồng thời giúp kéo dài tuổi thọ sử dụng kháng sinh đang có.

Tuy nhiên hiện nay, chỉ một số ít BV có phòng vi sinh đạt chuẩn, còn lại chất lượng ở mức thấp do phải đầu tư trang thiết bị hiện đại và chưa đủ nhân lực có trình độ để vận hành.

Do đó, để thực hiện hiệu quả chương trình phòng chống kháng thuốc quốc gia, việc đưa các phòng xét nghiệm vi sinh đạt chuẩn tại các BV vào hoạt động có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Hiện tại, theo thang của Bộ Y tế, phòng xét nghiệm vi sinh hoàn thiện nhất phải đạt mức 5 theo Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện. Tuy nhiên lâu nay chưa có bảng kiểm chi tiết.

Với sự hỗ trợ của chuyên gia đến từ Anh, các BV Bạch Mai, Bệnh nhiệt đới TƯ, Bệnh nhiệt đới TP.HCM, BV TƯ Huế, Chợ Rẫy, trường y Government Medical College, Ấn Độ được tiếp cận hệ thống bảng kiểm mới AMR Scorecard để đánh giá phòng xét nghiệm của BV đang ở mức độ nào, từ đó đưa ra hướng cải tiến.

AMR Scorecard bao gồm bảng kiểm theo từng mô-đun cho xét nghiệm nuôi cấy và kháng sinh đồ bệnh phẩm máu, nước tiểu và phân, trong đó rất chuyên biệt cho kháng kháng sinh.

Theo PGS Phương, để hạn chế tình trạng kháng kháng sinh, ngoài nỗ lực từ bệnh viện, từ nhân viên y tế, bản thân cộng đồng, người dân cũng phải có trách nhiệm. Trong đó, hạn chế mua kháng sinh không có đơn, không sử dụng kháng sinh theo kiểu truyền miệng, hạn chế dùng kháng sinh trong chăn nuôi.

“Người dân Việt Nam hay cho rằng bác sĩ sử dụng kháng sinh mạng mới tốt, điều nay hoàn toàn sai, tốt nhất là chỉ nên điều trị kháng sinh phổ hẹp. Nếu dùng kháng sinh mạnh luôn, đến khi mắc loại vi khuẩn mạnh hơn sẽ không còn kháng sinh để điều trị”, PGS Phương khuyến cáo.